lang leve het internet

Beetje online lezen, het schudt een mens soms eens wakker. Voor de onwetende bakkesboekers onder ons dit online artikel van de site van De Standaard:

"Je bent niemand meer als je niet op Facebook zit. Maar het is opletten wat je op die netwerksite vrijgeeft, want je weet nooit wie meekijkt. Je werkgever, bijvoorbeeld. Of criminelen die je identiteit of je inboedel willen stelen. Zelfs de belastingcontroleur kijkt mee. 'Voor mij is Facebook een goudmijn.'
VAN ONZE REDACTEUR



Facebook ligt onder vuur, omdat het bedrijf het niet zo nauw neemt met de privacy van zijn gebruikers. De sociale netwerksite speelt uw privégegevens al eens door aan derden, waarna die u vrolijk met gerichte reclame kunnen bestoken. Via sommige Facebookdiensten worden uw vrienden automatisch op de hoogte gebracht van uw online-aankopen ('Veerle heeft bij Pabo een massagetoestel gekocht'). Allemaal schandalig, maar misschien moet de gemiddelde Facebookgebruiker toch ook even in eigen boezem kijken. Want de hoeveelheid privé-informatie die hij zonder enige schroom via netwerksites op het internet pleurt, grenst aan het ongelooflijke. En niet iedereen die meeleest, heeft even goede bedoelingen.

Ha, zult u opwerpen, maar alleen mijn vrienden kunnen die informatie zien. Kan zijn, maar kent u al uw Facebookvrienden goed genoeg om te weten wat hun bedoelingen zijn? Zelfs mensen die je heel goed kent, zijn op dat vlak niet altijd te vertrouwen. Vraag maar aan de Britse Emma Forrester. Of nee, dat gaat niet meer, want ze is dood: vermoord door haar bijna ex-echtgenoot Wayne, nadat ze op Facebook had uitgebazuind dat ze net weer single was en andere mannen wilde ontmoeten. Ze had Wayne wel als vriend van haar profiel verwijderd, maar hij had haar berichten op de pagina's van gemeenschappelijke vrienden zien staan. Pech.

De laatste joint

Stel u even voor dat u hebt gesolliciteerd bij een bedrijf en wordt gecontacteerd voor een afspraak. Maar eerst wil uw toekomstige werkgever nog enkele zaken over u weten. Kleine details, hoor, niets om u zorgen over te maken: uw geloofsovertuiging, onder meer, en uw politieke en seksuele voorkeuren. En of u rookt en drinkt, dank u. Geen zinnig mens zou op die vragen een antwoord geven, maar heel wat zinnige mensen geven die informatie wel vrij op Facebook. En nog veel meer: kiekjes van uit de hand gelopen feestjes, berichten over slechte gewoontes ('Dit was echt de laatste joint die ik in mijn leven heb opgestoken'), noem maar op. Steeds meer bedrijven gebruiken sociale netwerksites om talent te zoeken (onder meer Deloitte en Duval Guillaume, DS 27 november), maar ook om dat talent te screenen op zijn kleine kantjes. Bedrijven zoeken creatieve mensen met zin voor initiatief, maar ze moeten ook weer niet overdrijven. Houd u dus een beetje in, op Facebook.

Kakkerlakken

Is uw baas uw vriend op Facebook? Dan is dat nog een goede reden om u een beetje in te houden. De Facebook-ontslagen zijn onderhand niet meer bij te houden. Kevin Doyle, een Australiër die in een callcenter werkte, meldde zich ziek na een nachtje stappen, en schreef op zijn Facebookpagina dat hij met een kater in bed bleef liggen. Zijn baas kon dat lezen, Kevin heeft er nog altijd nadorst van. Een Britse trader bij Goldman Sachs kreeg een waarschuwing omdat hij tijdens de werkuren te vaak op Facebook zat. De IT-afdeling van de zakenbank stuurde hem een e-mail 'dat het gedaan moest zijn'. Die e-mail plaatste de jongeman vrolijk op zijn Facebookprofiel, en toen was het voor hem echt gedaan. Dertien stewardessen van Virgin vonden het onlangs nodig om op Facebook hun werkgever, zijn vliegend materieel en de passagiers te beledigen. 'Er zitten kakkerlakken op al onze vluchten', schreven ze onder meer. Of ze daarmee naar de passagiers of de hygiëne op de vliegtuigen sneerden, is niet geweten, maar de dames zijn alle dertien aan de deur gezet. Tot slot was er deze week nog Jon Favreau, de geniale speechschrijver van Barack Obama. Een vriend plaatste een foto op Facebook waarop Jon een kartonnen 'cutout' van Hillary Clinton bij de borst grijpt. Van je Facebookvrienden moet je het hebben. De foto stond maar twee uur op die pagina, maar ging in die tijd de wereld rond. Clinton kon erom lachen, Obama niet. Favreau werd niet ontslagen, maar moest beloven voortaan geen erogeen karton meer te betasten.

Koud kunstje

U zult het niet geloven, maar niet iedereen die op het internet surft, is zo eerlijk als uzelf. Als u vijfhonderd vrienden hebt op Facebook (wat niet eens zo uitzonderlijk is), dan zitten daar vast een boel mensen tussen die u helemaal niet kent. Maar zij kunnen achter het tabblad 'info' wel uw privé-adres zien als u dat hebt ingevuld (doe dat toch niet!) en daar even langslopen wanneer u eindelijk die Indiareis aan het maken bent die u al zolang op Facebook aankondigt. 'We hebben nog geen gegevens over hoe vaak dat gebeurt', zegt Luc Beirens van de Computer Crime Unit, 'maar dat het gebeurt, daar twijfel ik geen moment aan.'

Criminelen maken volgens Beirens overigens massaal gebruik van Facebook, onder meer om misbruik te maken van uw identiteit. 'Het is een koud kunstje om via die netwerksites gevaarlijk veel over mensen te weten te komen: hun woonplaats, hun familie, zelfs de naam van hun hond. Hackers misbruiken die info om zich via telefoon of e-mail voor iemand anders uit te geven.'

Malafide surfers plunderen Facebook ook op zoek naar persoonlijke informatie om 'gerichte aanvallen' uit te voeren. Ze sturen dan gepersonaliseerde e-mails met als doel malware te installeren, die belangrijke info onttrekt uit de computer. De gegevens van uw bankkaart, om maar iets te zeggen. Dat is precies wat 'koobface' doet, een virus dat momenteel Facebook teistert.

De fiscus, uw vriend

Mensen raken op Facebook verslaafd aan vriendschappen. Ze voelen zich afgewezen als iemand hun Facebook-uitnodiging negeert, en willen zelf zoveel mogelijk vrienden op hun pagina. Twee redenen om niemand te weigeren die hen uitnodigt, ook mensen die ze helemaal niet kennen. Zoals de man die enkele weken later hun belastingaangifte zal komen controleren. 'Voor mij is Facebook een goudmijn', zegt een anonieme belastingambtenaar. 'Als ik een dossier krijg toegespeeld, is het eerste wat ik doe de persoon in kwestie een uurtje googelen. Als mensen een Facebookaccount hebben, ga ik daar ook een kijkje nemen. Als hun profiel afgeschermd is, nodig ik ze uit om vriend te worden. Onder mijn echte naam, ja, maar ik vermeld er niet bij dat ik hun belastingcontroleur ben, ik zal gek zijn.' Wat kan een belastingambtenaar in 's hemelsnaam aanvangen met de flauwiteiten die mensen op Facebook verkopen? 'Je zou ervan versteld staan wat men daar allemaal prijsgeeft', zegt de man. 'Zelfstandigen die volgens hun aangifte zo goed als niets verdienen, maar er erg dure hobby's op na houden, onder meer. Bedrijfsleiders die een “studiereis, naar China als beroepsuitgave inbrengen in hun aangifte, maar op hun Facebookpagina tientallen foto's plaatsen van gezinsuitstapjes aldaar. Mensen die beweren een duur fototoestel nodig te hebben voor het werk, maar op Facebook boudweg schrijven dat ze het gekocht hebben om een nieuwe hobby te beginnen. Je kunt het zo gek niet bedenken of mensen zetten er zich mee te kijk.'

Ook een geweldige bron van informatie zijn de Facebookpagina's van de kinderen, zegt de controleur. 'Die zijn nog eerlijker dan hun ouders (lacht). Zo had ik onlangs een tiener die op Facebook schreef dat hij een nieuwe gsm had gekregen, en voor driehonderd euro per maand mocht bellen. Vader betaalde, die kon dat toch inbrengen in zijn zaak.'

Geen vuiltje aan de lucht

Het moet vreemde reacties uitlokken als belastingplichtigen daarmee geconfronteerd worden. 'De mensen vallen inderdaad uit de lucht', zegt de man, 'maar tegenpruttelen doen ze nooit.'

Bernard Ligot, de woordvoerder van de FOD Financiën, valt ook uit de lucht als hij dat allemaal hoort. 'Dit keuren wij absoluut niet goed', zegt hij. 'Als dit verhaal klopt, is dat het intiatief van één ambtenaar die al te ijverig is. Hij werkt dan niet volgens de afspraken, maar hij is wel de enige.'

'Het klopt dat dit niet in ons opleidingspakket zit', zegt de ambtenaar. 'Maar ik kan u verzekeren dat ik niet de enige ben die zo te werk gaat. Oudere collega's misschien niet, maar voor de jongere generatie belastingambtenaren is het een evidentie het internet als tool te gebruiken.'

Het zou Ligot niet verbazen mocht deze ambtenaar de privacywet overtreden. 'Helemaal niet', zegt Emmanuel Vincart, woordvoerder van de privacycommissie. 'Hij heeft een mandaat, en mag alle informatie gebruiken die publiek toegankelijk is. Zolang hij geen valse naam gebruikt en geen handelingen uitlokt, is er wettelijk niets aan de hand. Ook niet als hij “vrienden, maakt op Facebook met het oog op belastingcontrole.'

'Goed, maar ik betwijfel of de informatie die een belastingambtenaar van Facebook haalt enige rechtsgeldigheid heeft', zegt Ligot. 'Als het tot discussies komt, heeft hij juridisch geen poot om op te staan.'

Dat wordt dan weer weerlegd door Jos Dumortier, specialist cyberlaw aan de KU Leuven. 'De rechtbank aanvaardt informatie van sociale netwerksites misschien niet altijd als bewijs, maar wel als “feit, als betrouwbare informatiebron.'

De belastingambtenaar is in ieder geval niet van plan zijn strategie te wijzigen. 'Ik denk dat in dit geval de top van Financiën een beetje achter de feiten aanholt', zegt hij. 'Het voetvolk neemt het voortouw.' (lacht)"